Πέμπτη 1 Δεκεμβρίου 2011

Δραστηριότητα για την Πύλη της Ελληνικής Γλώσσας
Τίτλος: Επίπεδα λόγου - ΄Υφος στα συμφραζόμενα των λέξεων "είδηση" και "σχόλιο".
Σκοπός της άσκησης να εμβαθύνουν στις σημασίες, αλλά κυρίως στη χρήση των λέξεων - κλειδιών
"είδηση - σχόλιο", οι οποίες θα τους απασχολήσουν σε δύο ενότητες του σχολικού βιβλίου
"΄Εκφραση - ΄Εκθεση" της Β΄ Λυκείου. Επιπλέον οι μαθητές πρέπει να μελετήσουν τη θεωρία της
σελίδας 74 από τις "Γλωσσικές Ασκήσεις για το Λύκειο" σχετικά με το ύφος και τα επίπεδα λόγου.
Περιγραφή της δραστηριότητας: Οι μαθητές χωρίζονται σε ομάδες και αναζητούν στο Λεξικό  του
τους όρους "είδηση" και "σχόλιο". Επικολλούν σε ένα έγγραφο Word τις σημασίες. Στη συνέχεια όλες οι ομάδες κατευθύνονται στα σώματα κειμένων, εφημ. Τα Νέα, Αναζήτηση με κριτήριο το κειμενικό είδος και επιλογή "ολόκληρη πρόταση"(http://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/tools/corpora/nea/index.html. Επιμερίζονται στις ομάδες τα κειμενικά είδη και στη συνέχεια αναζητούν τη
χρήση των όρων μέσα σ'αυτά (εντοπίζοντας τρία παραδείγματα από κάθε κειμενικό είδος, εφόσον υπάρχουν τόσα. Αν δεν εμφανιστεί χρήση των λέξεων - κλειδιών σε κάποιο κειμενικό είδος - κάτι το οποίο θα παρατηρήσουν να συμβαίνει σε κάποια κειμενικά είδη - το σημειώνουν και αυτό). Στη συνέχεια δημιουργούν πίνακες (έκαστος με τρεις στήλες) με το ύφος (επιστημονικό/επίσημο/λόγιο, λογοτεχνικό και οικείο/λαϊκό/λαϊκότροπο/προφορικό) το οποίο χρησιμοποιούνται οι λέξεις "είδηση" και "σχόλιο", ανάλογα με το κειμενικό τους πλαίσιο. Στο τέλος ποσοτικοποιούνται τα ευρήματα με σκοπό να αναδειχθεί (από όλες τις ομάδες των μαθητών πλέον) ποιο ύφος χρησιμοποιείται περισσότερο στη δημοσιογραφία, ποιο λιγότερο και σε ποια κειμενικά είδη έχουμε διαφοροποιήσεις.
Επέκταση: Θα μπορούσε να προσθέσει κανείς και τη λέξη "κουτσομπολιό" σε σύγκριση με το λήμμα "σχόλια" (σημασία 1β).
Παρατηρήσεις: α) Στα σώματα κειμένων δίνονται και τα λήμματα "είδησις" και "σχόλιον", τα οποία
ωστόσο δεν απαντώνται στο Λεξικό. Θα μπορούσε ενδεχομένως κάποια ομάδα να διερευνήσει και αυτό το ζήτημα. β) Σε ορισμένα κειμενικά είδη το αποτέλεσμα είναι το αναμενόμενο, όπως π.χ. στη διαλογική συνέντευξη, όπου το ύφος είναι προφορικό/οικείο/λαϊκό: "Ποτέ σόου στις ειδήσεις!". Αλλού ωστόσο ίσως δεν είναι αναμενόμενο, π.χ. στο δικαστικό ρεπορτάζ (σε κατάθεση μάρτυρα): "Και μάλλον πήρε είδηση ότι γινόταν κάτι και έφυγε, δεν μπήκε μέσα". ΄Η στο είδος Γνώμη (άρθρο σχολιασμού), όπου σε κείμενο του Π. Τσίμα (με τίτλο "Ειδήσεων πάθη") το ύφος μάλλον θα το χαρακτηρίζαμε "λογοτεχνικό".